شوخی های کلامی با نامحرم و تیشه ای که به ریشه روابط زناشویی می خورد/  عواقب تلخ بگو بخندهای به ظاهر معمولی .... حجت الاسلام علی صادقی سرشت - کارشناس ارشد روان شناسی - اصل شوخی در اسلام مورد قبول است و روح انسان به نشاط نیاز دارد. شوخی یکی از راه های تأمین این نشاط است؛ اما همین روح احتیاجات دیگری نیز دارد؛ مانند احتیاج به حیا و عفت. دستوراتی هم که در اسلام آمده، نیازهای مختلف روح را تأمین می کند تا انسان به رشد کامل برسد؛ به این خاطر اسلام برای شوخی حد و مرز و سه محور قرار داده و برای هر سه محور حکم تعیین کرده است. محور اول محتوای شوخی، محور دوم هدف از شوخی و محور سوم مخاطب شوخی است. محتوای شوخی باید مشتمل بر مصادیق گناه مثل غیبت، تهمت و امثال آن نباشد. هدف ازشوخی نیز باید جنبه رشد داشته باشد؛ یعنی باید به منظور شاد کردن دیگران و رضایت خداوند شوخی کنیم نه به قصد آزار و تمسخر و دست انداختن دیگران. محور سوم که موضوع اصلی ماست مخاطب شوخی است. ما با کسانی اجازه شوخی داریم که حریم عفاف در ارتباط با آن ها حفظ شود. مثلا با هم جنس خود یا محارم می توانیم شوخی کنیم. باید دقت کنیم که تمام خویشاوندان و افرادی که در محل کار و محیط بیرون با آن ها در تماس هستیم، محرم نیستند. در قرآن و روایات سفارش هایی شده که حتی باید مراقب ادبیات گفتاری و لحن صدا در گفت و گو با نامحرم باشیم. در آیه 33 سوره احزاب خطاب به همسران پیامبر(ص) سفارش شده است که در مواجهه با نامحرم لحن صدایتان را کنترل کنید تا کسانی که بیماری روحی دارند به طمع نیفتند.... چرا نباید با نامحرم شوخی کنیم؟در حال حاضر روابط اجتماعی افراد بسیار گسترده تر از قبل شده و تعاملات اجتماعی مردان و زنان به مراتب وسیع تر شده است. مسلما تعاملات کنترل نشده، با افرادی از جنس مخالف حتی اگر معطوف به اهداف کاری، اجتماعی و ... باشد، آسیب های عمده ای در پی خواهد داشت.مقایسه های غیرمنطقیمواجهه پی در پی با اشخاصی که هر یک دارای ویژگی های شخصیتی و یا ظاهر جذابی هستند و مقایسه آن ها با یک تن، یعنی همسر خود باعث می شود که فرد احساس کند نکات منفی بسیاری در همسرش وجود دارد، حال آن که به این موضوع بی توجه است که تمامی این خصوصیات در یک فرد جمع نمی شود. همچنین در این بگو و بخندها اغلب افراد می توانند چهره ای متفاوت از خود را به نمایش بگذارند و خود را صبورتر، مهربان تر و دوست داشتنی تر نشان دهند.سرد شدن روابط زناشوییتصور کنید آشپزی از صبح در آشپزخانه غذا درست می کند و تا شب به غذاهای مختلف ناخنک می زند و شب که به خانه برمی گردد میلی به غذای خانه ندارد. همین طور فردی که از صبح تا شب ناخنک احساسی، روانی و ارتباطی به نامحرم زده، ضمن اینکه مرتکب فعل حرام شده است، وقتی به خانه برمی گردد نیز میل بالایی به رابطه حلال با همسرش و گفت وگو و تبادل احساسی و روانی با او ندارد. شاید اولین ضرر چنین ارتباطاتی این است که کانون خانواده سرد و بدبینی ایجاد می شود.افسردگی و سرخوردگی های روانیگناه به گونه ای است که روح انسان با آن سازگاری ندارد. اگر کسی مدام با نامحرم در تماس باشد هر چند لحظاتی به او خوش می گذرد، اما بعدا از جهت روانی دچار افسردگی می شود. این افسردگی ناشی از سرخورده شدن نیازهای روحی روانی است.کمرنگ شدن حیا و عفتکم رنگ شدن حیا و عفت از دیگر مضرات شوخی با نامحرم است. امام علی (ع) می فرمایند:« علت پاک دامنی حیاست. » یعنی اگر حیا کمرنگ شود پاک دامنی به خطر می افتد. در شوخی با نامحرم چیزی تولید می شود که بسیار سمی است و صمیمیت حرام نام دارد. صمیمیت بین دوستان هم جنس و محارم و زن و شوهر چیز مطلوبی است و صمیمیت حلال محسوب می شود؛ اما در مراوده با نامحرم صمیمیتی که پیش می آید آسیب زاست.ضررهای اخروی شوخی با نامحرمروایتی از امام باقر (ع) در اصول کافی نقل شده است که در آن حضرت برای هر عضو از بدن مثل چشم، گوش و ... گناه فحشا بر می شمرند. یعنی وقتی با نامحرم می گوییم و می خندیم نیز به گونه ای مرتکب چنین گناهی می شویم. بنابراین اگر سفر ابدی را که در پیش داریم در نظر بگیریم بیشتر در نحوه روابط خودمان دقت می کنیم. در پایان چنانچه همسرتان تصمیم به تغییر در رفتارش گرفت به او پیشنهاد کنید تا حد امکان حیطه و فضای کاری اش را به گونه ای انتخاب کند تا کمتر با نامحرم در تماس باشد و اگر چنین امکانی وجود نداشت، ارتباطات کلامی غیر ضروری خودش را با آن ها به مرور کم کند.چگونه به همسر خود کمک کنیم؟اگر همسرتان در مقوله شوخی کردن به مخاطب خود دقت نظر لازم را ندارد و قصد دارید این موضوع را خودتان با وی در میان بگذارید، توصیه می کنیم گفت وگو با همسرتان با درنظر گرفتن ادبیات ارتباطی باشد. ادبیات ارتباطی شامل چند مورد است:۱ - زمان گفت وگو را از قبل مشخص کنید: برای شروع گفت وگو از همسرتان اجازه بگیرید؛ یعنی آمادگی لازم را در طرف مقابل ایجاد کنید. تعیین زمان برای گفت وگو باعث می شود هم کنجکاوی همسر برانگیخته شود هم زمانی وارد بحث شوید که حال و حوصله کافی را داشته باشد و نتیجه مناسب از گفت وگو حاصل شود.۲ - ذکر نقاط مثبت را فراموش نکنید: در ابتدا با بیانی جالب و جذاب، خوبی ها و نقاط مثبت همسرتان را بیان کنید.۳ - دادگاه درست نکنید: باید و نباید به کار نبرید و او را محاکمه نکنید. کسی که احساس حقارت کند حتی در برابر حق هم موضع می گیرد. لذا به جای محاکمه، حالت احساسی خودتان را از زمانی که همسرتان مشغول شوخی با نامحرم می شود، توصیف کنید. مثلا بگویید: «با دیدن شوخی شما با همکاران خانم، حس سرخوردگی به من دست می دهد.» یا هر حس دیگری را که پیدا کرده اید با او در میان بگذارید.۴ - سهم خودتان را بپذیرید: از همسرتان برای حل مشکل مشورت بخواهید. مثلا بگویید: «در چه کارهایی ممکن است کوتاهی کرده باشم که باعث شده به چنین رفتاری تمایل داشته باشی؟» در ضمن شما هم به عنوان همسری که حواسش به زندگی اش هست از قبل بعضی از این موارد را شناسایی کنید تا همراهی بهتری با همسرتان داشته باشید.البته باید توجه داشت که یک سری اشکالات قطعا متوجه همسر شماست، مثلا شاید یک عادت بد رفتاری از قبل ازدواج داشته که تا الان ادامه پیدا کرده است، اما قرار است طوری با همسرتان گفت وگو کنید تا انگیزه تغییر در او ایجاد شود. اگر فردی فکر کند می تواند همسرش را تغییر دهد، وارد یک کوچه بن بست شده است، زیرا هرکس تا اراده نکند خود را تغییر نمی دهد.به همین خاطر توصیه می کنیم گفت وگوی محترمانه داشته باشید زیرا اگر گفت وگو در فضای احترام اتفاق نیفتد روزنه امیدی برای تغییر در طرف مقابل به وجود نخواهد آورد.همسر شما شاید در ظاهر به اشتباهات خود اعتراف نکند، اما به خاطر انصاف خدادادی و فطری که دارد بعد از مکالمه به اشکالات خودش نیز پی می برد.۵ - نیازهای خودو همسرتان را بشناسید: روی دو کاغذ دو ستون بکشید. در یک ستون بنویسید نیازهای همسرم و در ستون مقابل بنویسید روش رفع نیازهای او. هم شما و هم همسرتان این ستون ها را کامل کنید. اگر احساس می کنید نوشتن نیازهای خودتان ممکن است در همسرتان مقاومت ایجاد کند، فعلا مطرح کردن آن ها را به زمانی دیگر موکول کنید، اما اگر انسان منصف و منطقی است نیازهای خود را نیز مطرح کنید.۶ - بعد از طی این مراحل درباره مضرات شوخی با نامحرم با او صحبت کنید.منبع: خراسان - مورخ سه‌شنبه 1393/08/27 شماره انتشار 18836